Landen in Bali
Vrijdag 11 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

We zijn er! De truien en lange broeken zijn diep onderin de koffer weggestopt, want oh wat is het hier heerlijk warm op paradijselijk Bali! Hoewel we ons tijdens de vlucht toch wel een paar keer hebben afgevraagd waarom we dit ook alweer deden, wordt het antwoord daarop meteen weer meer dan duidelijk als we landen op Denpasar. Nog een beetje daas van de lange reis (is het nu eigenlijk dag of nacht?) verzamelen we onze koffers in de zwoele tropische lucht en worden we opgevangen door huismeester/chauffeur Edy, die ons naar Singapadu Kaler zal brengen. Van de rit er naartoe krijgt niemand van ons meer veel mee. De kinderen, die de zeventien uur durende reis elk maar twee uur hebben geslapen (helaas voor ons niet tegelijkertijd), vallen in de auto direct in slaap, en ook wij slagen er niet lang in onze ogen open te houden.

Groot is dan ook de verrukking als we anderhalf uur later nog wat slaperig uit de auto rollen. We zijn écht in het paradijs beland! Villa Rumah Sungai, waar we de komende vijf dagen blijven, is werkelijk een plaatje. Gebouwd op oude rijstterrassen, midden tussen de palm- en avocadobomen en met uitzicht op de sawa's is hier een gloednieuwe en super-de-luxe villa met vier slaapkamers (en vier badkamers), een groot zwembad met jacuzzi en een mooie tropische tuin opgetrokken. Het is groot, ruim, strak, super schoon, en er is een speeltuin, zo noteert Tijl direct. Voor elk wat wils dus.

Het personeel staat ons al op te wachten met een welkomstdrankje, en, zo wordt ons verteld, we hebben nog net tijd voor een duik in het zwembad om af te koelen voordat de lunch geserveerd wordt. We zijn er een beetje stil van. Zoveel luxe hebben we op onze reizen nog niet eerder meegemaakt, het is haast een beetje teveel van het goede. Hoewel? We zouden hier best aan kunnen wennen, besluiten we als we nog geen vijf minuten later vanuit het zwembad het uitzicht over de sawa's in ons opnemen.

Na de lunch gaat het lampje bij iedereen echter helemaal uit. Even besluiten hoeveel en welke van de vier slaapkamers we in gebruik gaan nemen, en niet veel later liggen we allemaal op één oor.

Als we na een paar uur wakker worden, is de tuinman net bezig in de tuin. Of we zin hebben in een klapper (kokosnoot)? Dat laten we ons natuurlijk geen twee keer zeggen, waarop er iemand letterlijk de (best wel heel hoge) palmboom in wordt gestuurd om voor ons drie kokosnoten uit de boom te hakken. Openhakken, rietje erin en voila. Een heerlijke tropische dorstlesser. Verser kan het niet! Vooral Jonas laat het zich goed smaken. Als er niet veel later ook een rijpe avocado uit een boom komt vallen, is de tropische traktatie compleet.

Voor Tijl heeft dat tropische ook een minder kantje. Mieren. Als de dood is ons stadsjongetje ervoor. Zo erg, dat hij er 's avonds niet van durft te slapen. Het is gewoon een beetje zielig, zoals hij daar verstijfd in dat hele grote bed ligt en met een heel klein stemmetje zegt dat hij naar huis wil. Het is voor hem natuurlijk ook niet niks, doodop door de reis en dan nu zo'n vreemd groot bed in een vreemd warm land. Ook Jonas is door de vermoeidheid van de reis en de jetlag even helemaal ontroostbaar. Voor vannacht splitsen we ons dus op en kruipen ieder met een kind in bed. Op een concert van kikkers en krekels valt iedereen zo 's avonds laat dan toch nog in slaap.

Van een mier een olifant maken
Zondag 13 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

Na de lange reisdag en het korte nachtje dat erop volgde, hebben we gisteren niet veel gedaan. Naast een ritje naar Ubud voor wat boodschappen (waar vooral Jonas trouwens een ware attractie blijkt), brengen we de dag vooral door in en naast het zwembad.

Vandaag is het dus tijd voor wat actie. Op aanraden van huismeester Edy brengen we een bezoek aan de Bali Zoo, op zo'n vijftien minuten rijden van onze villa. Naast het bekijken van de dieren zelf, kun je in de dierentuin ook een tochtje van een half uur op een olifant maken. Tijl heeft daar wel zin in, maar wij betwijfelen of hij daar op het moment-supreme nog steeds zo over zal denken. Aangezien hij nog steeds als de dood is wanneer er een mier zijn kant op kruipt, lijkt het ons niet onwaarschijnlijk dat een olifant uiteindelijk toch een beetje te veel van het goede blijkt te zijn...

We laten de olifantenrit dus maar even voor wat het is, en kiezen in plaats daarvan voor een 'gewoon' bezoek aan de dierentuin. Dat is met name voor Tijl al spannend genoeg, getuige ook de steeds terugkerende vraag of die dieren wel echt achter een hek zitten. Jonas vindt het echter prachtig en kijkt zijn ogen uit. Dat hij elk dier stug een poes blijft noemen, of het nu een leeuw, een pelikaan of een aap is, zien we daarbij maar even door de vingers.

Zelf trekt hij trouwens ook de nodige aandacht. Er komt zelfs een mevrouw vragen of ze met hem op de foto mag. Jonas vindt het allemaal prachtig. Hij heeft al heel goed door dat hier voor hem de nodige aandacht te halen valt, en zet vast een grote glimlach op zodra hij een Indonesisch gezicht ziet. Succes verzekerd, want of we nu in de supermarkt, de dierentuin of onze villa zijn, de aantrekkingskracht van onze dreumes blijkt groot. Tijl houdt zich daarbij vooralsnog een beetje op de achtergrond. Hij moet nog niet veel van al die aandacht hebben en laat het aan zijn broertje om contact met de locals te leggen.

Wij genieten echter des te meer. Voor ons zijn het dit soort dingen die het reizen met kleine kinderen zo leuk maken. Of we nu naar de supermarkt gaan of naar de dierentuin: overal hebben we direct contact met de mensen die hier wonen. Dat maakt zelfs een tripje naar de dierentuin nog een culturele belevenis.

Tijl heeft ondertussen heel andere plannen. Hij heeft zijn zinnen gezet op het zien van olifanten, en sleurt ons zo snel mogelijk de dierentuin door op zoek naar deze kolossen. En hij heeft geluk: naast rijden op olifanten, kun je hier ook olifanten voeren. En dat wil hij wel. Verbaasd kijken we toe hoe onze peuter, die niet op blote voeten naar het zwembad wil lopen omdat hij als de dood is voor mieren, onverschrokken op de best wel heel grote olifant afstapt en hem een maiskolf, een wortel en een courgette aanbiedt. Is dit een soort omgekeerde versie van 'van een mier mug een olifant maken?'

Hoe dan ook: het zorgt er in elk geval voor dat de ochtend voor ons allemaal meer dan geslaagd is. Het begint inmiddels echter ook behoorlijk warm te worden, en na nog een kwartiertje spelen in de speeltuin houden we het voor gezien. Op naar het zwembad!

Cultuur in de achtertuin
Maandag 14 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

Vandaag hoeven we de villa niet uit om cultuur te snuiven. De cultuur komt vandaag onze kant op. Tijl heeft al eerder opgemerkt dat de 'mevrouws' die voor ons en voor ons huis zorgen elke dag een offer brengen aan de goede en kwade geesten. Vandaag vindt, letterlijk in de achtertuin van onze villa, een belangrijke ceremonie plaats om de goede en kwade geesten gunstig te stemmen. Een groot deel van de familie van Edy komt hiervoor naar de villa toe om onder leiding van een priester offers te brengen en met elkaar te bidden. En, wij zijn uitgenodigd. Echt ontzettend bijzonder!

Gisteren was iedereen al druk met de voorbereidingen en het maken van versieringen voor de tuin en de tempeltjes achterin de tuin. En vandaag komen ze op hun mooist gekleed vanaf een uur of negen binnendruppelen met offers, eten en versieringen en, tot grote hilariteit van Tijl (papa met een rok), de verplichte sarongs voor ons. De ceremonie kan Tijl en Jonas niet bovenmatig boeien, maar wat wel erg leuk is, er zijn voor de ceremonie ook andere kinderen naar de villa gekomen. Vriendjes om mee te spelen! Niet veel later ligt al het meegereisde speelgoed in de bale bengong en hebben de vier dreumesen/peuters elkaar helemaal gevonden.

Voor de volwassenen is het nu wachten op de priester, die dezelfde ceremonie eerst in de tempel in het dorp heeft uitgevoerd. Wanneer hij aankomt, wordt hij naar de achtertuin geleid en gaat de ceremonie van start. De kinderen kijken niet op van hun spel, maar wij vinden het wél erg bijzonder hoe de priester alle offers met heilig water zegent terwijl hij ondertussen een gebed chant en zich daarbij met een bel begeleidt. Als de priester de familie vervolgens voorgaat in gebed, trekken wij ons terug. Hoewel Edy heel duidelijk was in zijn uitnodiging om overal bij te zijn en zelfs foto's te maken, voelen we ons nu een beetje te veel en willen we dit intieme moment niet verstoren.

We zoeken de kinderen weer op, die zich opperbest vermaken in de speeltuin. Tijl heeft in een medepeuter een heerlijk speelkameraadje gevonden, en Jonas hobbelt, steeds nét tien seconden te laat, achter de twee aan. Zó leuk om te zien dat taalbarrières voor hen nog helemaal geen bezwaar zijn. 'Kom, we gaan nu op de glijbaan', is in elke taal blijkbaar heel goed te verstaan wanneer je peuter bent.

Na een tijdje zien we de priester vertrekken en worden we uitgenodigd voor de lunch. Zittend voor het altaar ('we picknicken mama'), nuttigen we samen met de familie een deel van de offergaven. Het is heerlijk, en vooral ook erg leuk en bijzonder om zo samen met de familie te eten. De zus van Edy vraagt zich bezorgd af of wij westerlingen eigenlijk wel met onze handen kunnen/willen eten en komt nog snel met lepels aangesneld. Die hebben wij echter niet nodig. Tijl ziet er geen enkel probleem in om 'legaal' met zijn handen te mogen eten... En, zien eten, doet blijkbaar eten. Zowel Tijl als Jonas laten zich het, toch best behoorlijk pittige eten, goed smaken.

Na het eten is het feest voorbij en hebben wij de villa weer voor onszelf. We maken weer goed gebruik van het zwembad en lopen aan het eind van de middag nog een rondje door het dorp om een ijsje te halen om vervolgens nog een potje te poolen in ons 'eigen' poolhuisje totdat het diner geserveerd wordt. Heerlijk. Hier zouden we best aan kunnen wennen.

De toerist uithangen
Dinsdag 15 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

Vandaag hangen we de toerist uit. We laten ons een ochtend door Edy op sleeptouw nemen voor een cultural tour. We trappen de ochtend af in het danstheater voor een uurtje traditionele Balinese Barong dans. De Barong is de koning van de geesten, in de omgeving van Ubud verbeeld als een leeuwachtig wezen. De dans vertelt het verhaal van de strijd tegen de Rangda, de heks die heerst over de kwade geesten.

Jonas wordt maar matig geboeid door wat er zich aan doodslag en strijd op het toneel afspeelt. Hij vindt vooral de ronddraaiende plafondventilators erg interessant. Ach ja, ieder zijn meug... Tijl daarentegen zit de dans met grote ogen te bekijken. Van het masker van de Barong, tot de 'clowns' (de premier en zijn dienaar) en de heks, alles gaat recht bij hem naar binnen. Aan alles is te zien dat dit grote indruk op onze gevoelige peuter maakt. We zien zijn ogen steeds groter worden, en na een half uurtje besluiten we dat het voor hem wel genoeg is geweest. En dat blijkt: wat hij heeft gezien neemt hem zo in beslag dat hij de hele verdere dag (en avond, en ook de volgende dag) niet raakt uitgepraat over waar het masker (de Barong) nu is, en of de stoute aap die we hebben gezien wel echt in het theater blijft en of het nu wel of niet stout was van de mannen dat ze de aap wilden doodmaken. Al met al komt hij tot de conclusie dat het theater in Bali eigenlijk een beetje te eng is en dat hij 'best een beetje bang was'. Dan is het theater in Den Haag toch leuker, besluit hij.

Op naar onze volgende bestemming dan maar. Edy neemt ons mee naar één van de oudste tempels op Bali. Gebouwd in de tiende eeuw is het inderdaad een indrukwekkend bouwwerk. Voor de kinderen is het ook een leuke bestemming, want hier kun je heerlijk spelen. Tijl toont zijn muzikale kwaliteiten op de gamelan, en beide jongens rennen ondanks de warmte naar hartenlust tussen de verschillende paviljoens heen en weer. Dat mag hier dus allemaal.

De laatste stop van deze ochtend is de Tegenungan Waterval. Het is een mooi gezicht, vinden we allemaal, maar helaas is de waterval alleen te bekijken vanaf een plateau boven een vrij steile afgrond. Niet echt iets voor hele kleine kinderen dus. Na vijf minuten zitten we dus weer in de auto, terug naar de villa. Geen enkel probleem, want daar wacht het heerlijke koele zwembad op ons.

Al ronddobberend besluiten we dat we in deze omgeving nog lang niet zijn uitgekeken. Eigenlijk hadden we het plan om morgen richting Java te vertrekken, maar we hebben hier zo'n lekker plekje, en we willen hier nog zoveel doen, dat we nog een paar dagen aan ons verblijf in Singapadu Kaler plakken. Gelukkig is de villa de komende dagen nog vrij, dus dat kan. En zo verandert onze reis steeds meer in 'gewoon' vakantie. En daar is eigenlijk helemaal niks mis mee.

Fietsend door de rijstvelden
Woensdag 16 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

Vandaag worden we al om half zeven gewekt door de wekker. Dat strookt niet helemaal met op vakantie zijn (al is de interne wekker van de kinderen niet heel veel later afgesteld), maar het is met een leuke reden dat we vandaag zo vroeg uit de veren zijn. Over een kwartier komt een gids van Banyan Tree Bike Tours ons ophalen voor een ochtend fietsen over het Balinese platteland. We stappen daarvoor vroeg op de fiets, zodat we nog kunnen profiteren van de relatieve koelte van de vroege ochtend.

Na een heerlijk ontbijt bij gids Bagi thuis, stappen we op de fiets. Maar natuurlijk niet voordat we ons de, in vrijwel elk buitenland verplichte, fietshelm hebben laten aanmeten. Een hoogtepunt voor onze hoofddeksel-fantaat Tijl: hij had de helmen al bij aankomst gespot. De kinderen worden op de fietsstoeltjes vastgesnoerd, en weg zijn we. Het gaat direct vrij steil naar beneden op een onverhard weggetje, dus het is even oppassen geblazen. Maar we hebben de luxe van een gids voor en een gids achter ons, en binnen vijf minuten bevinden we ons tussen de rijstvelden.

Wij kijken onze ogen uit: wat is het hier mooi! Ook de kinderen vermaken zich opperbest: Jonas blijft ons wijzen op elke 'poes' waar zijn oog op valt (variërend van kippen en honden tot een enkele koe, maar nooit een echte poes), en zwaait naar iedereen vrolijk 'hello' (naast mensen, ook naar bovengenoemde kippen, honden en koeien). Tijl brengt op zijn beurt tot vermaak van de mensen die op de velden aan het werk zijn eerst luidkeels het smurfenlied ten gehore, waarna vervolgens 'Bob de Bouwer' en alle liedjes uit de Lion King over de velden galmen. Wij kunnen ondertussen met al onze vragen over de Balinese leefwijze en cultuur terecht bij Bagi, die zowel voor ons als voor de kinderen echt een hele leuke en goede gids blijkt.

Na een paar uur blazen we even uit bij een warung in een dorpje. Wat drinken voor ons, en de kinderen krijgen van de eigenaresse bananen, koekjes en Yakult toegestopt. Ondertussen kijken we vanuit de schaduw naar de voorbereidingen voor een grote ceremonie in de dorpstempel. Het is een fascinerend gezicht, zoals het halve dorp daar samen staat te koken.

We treuzelen echter niet te lang, want het begint inmiddels al behoorlijk warm te worden. Het laatste stuk gaat door een stuk jungle, waar we ons dankbaar laven aan de schaduw van de bomen. Desondanks komen we behoorlijk bezweet weer bij het huis van Bagi aan. Maar wát een leuke ochtend hebben we alle vier gehad! Bovendien staat er een heerlijke lunch voor ons klaar, waar we dankbaar op aanvallen.

De middag gebruiken we om af te koelen. Heerlijk in ons eigen zwembad, terwijl Jonas zijn middagslaapje doet.

Strand, kappers en dokters
Vrijdag 18 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

We zijn inmiddels al een week op Bali, en hebben nog geen strand gezien. Op deze Goede Vrijdag pakken we dus onze strandspullen en laten ons door Edy afzetten op het strand van Sanur. Het is pas acht uur 's morgens, maar de zon schijnt al fel. We vinden een mooi plekje onder de schaduw van een boom. Tijl begint aan een zandkasteel, terwijl Jonas het zand en de schelpen aan een culinaire inspectie onderwerpt. Wij liggen ondertussen heerlijk lui op onze handdoeken en lopen af en toe naar de zee om af te koelen. Heerlijk rustig en relaxt is het hier. Af en toe komt er iemand naar ons toe om te vragen of we zin hebben in een boottripje op één van de bontgekleurde vissersbootjes die hier op het strand liggen of in een massage.

Na een paar uur vinden we het welletjes. De kinderen worden moe en we krijgen trek. Terug naar de villa dus voor de lunch en wat middagrust. Helaas wordt Jonas met koorts wakker uit zijn middagslaapje. Met een paracetamol lijkt het weer wat beter te gaan, en we besluiten toch nog even de straat op te gaan. De haren van de kinderen worden wat lang, dus we gaan op zoek naar een kapper. Edy vindt dit grappig, en wil graag met ons mee om voor ons het woord te doen. Met Tijl voor zich op de scooter gaat hij vast vooruit. Wij volgen wat langzamer te voet.

Het bezoekje aan de kapper is weer een belevenis op zich. Hier geen auto's of motoren als kappersstoel, en ook geen speelhuisjes voor wachtende kinderen zoals Tijl stiekem hoopte, maar een zelf in elkaar getimmerde stoel in een betonnen keet voorzien van een tl-buis en een kleine ventilator. De schaar moet elke paar knipbeurten opnieuw geolied worden vanwege de hoge luchtvochtigheid. Het resultaat is er niet minder om. Niet veel later zijn de haren van alle mannen uit het gezin weer netjes gekortwiekt en voorzien van een 'koele' coupe. En dat voor net iets meer dan een Euro per persoon. Kijk, dat is goed zaken doen.

Op de weg terug naar de villa komen we langs een kliniek, en we besluiten even naar binnen te wippen om de oren van Jonas te laten checken. De dokter houdt languit op de banken in de wachtkamer een siësta, maar is graag bereid even naar Jonas te kijken. En dat doen wij in de spreekkamer ook. Van de Zuidoost Aziatische zorg kenden wij vooral uit de superdeluxe ziekenhuizen uit Bangkok. Dan is zo'n dorpskliniek toch even wat anders. Niettemin: in no-time zijn de oren van Jonas helemaal goedgekeurd en staan we weer buiten. We laten een wat verbaasde arts achter. Ik geloof niet dat we de bedoeling van ons voor-de-zekerheid bezoekje precies hebben kunnen overbrengen.

Thuis staat het eten al klaar. Niet verkeerd als er zo voor je gezorgd wordt...

Van hoogtepunt naar hoogtepunt
Maandag 21 april 2014. Singapadu Kaler, Indonesië.

Het bezoekje aan de dorpsdokter ten spijt: Jonas ontwikkelt toch hoge koorts en voelt zich duidelijk niet lekker. Ook Tijl heeft iets onder de leden, al beweert hij zelf helemaal niet ziek te zijn. Want ik ben supermarkt mama! Haha, supermarkt (=superman) of niet: zijn temperatuur geeft toch echt iets anders aan. Dat 'veroordeelt' ons dus tot twee dagen thuis blijven. En hoewel we nog genoeg aan activiteiten op ons wensenlijstje hadden staan, is dat hier nou niet bepaald de straf die dat misschien lijkt. Dan blijven we gewoon nog iets langer in onze heerlijke villa.

We slapen, lummelen en hangen dus lekker wat aan, ons bewegend tussen ligbed, bale bengong en zwembad als het echt te warm wordt. Tussendoor halen we nog wat ijsjes en doen nog eens een rondje 'dorp' om te kijken bij het steen-bewerken: de kunstvorm waar dit dorp beroemd om is. Vanuit het zwembad observeren we de plant van een nieuwe generatie rijstplantjes op de tegenoverliggende sawa's. Tsja, je kunt het slechter treffen...

Niettemin zijn we blij dat dat de temperatuur van Jonas vandaag weer tot een acceptabele(r) 37.8 is gezakt. Op pad! Desak van Pulu Bali Cooking Class komt ons vanmorgen halen om ons in te wijden in de kunsten van het Balinees koken. En daar hoort natuurlijk een tripje naar de lokale markt bij. Heerlijk: wat een kleuren en geuren! Zowel de kinderen als wij kijken onze ogen uit, en voor de lokale marktverkopers en marktgangers is dat wederzijds: aan aandacht voor Tijl en Jonas hier wederom geen gebrek. Genieten!

Vooral ook van het feit dat we hier, evenals in ons 'eigen' dorp geen toerist tegenkomen. Dat is iets dat sowieso opvalt: afgezien van onze spaarzame boodschappen-tripjes naar Ubud, zijn we nog nauwelijks andere Westerlingen tegengekomen. Het kan dus echt: het echte Bali zien. Misschien is dat ook wel één van de redenen dat we eigenlijk weinig haast hebben om ook andere eilanden te bezoeken. Bali hoeft lang niet zo (massa)toeristisch te zijn als we misschien zelf vooraf hadden gedacht.

Terug naar vandaag: gewapend met de benodigde ingrediënten zetten we koers naar de kookschool. Tot onze grote vreugde blijkt het hier niet te gaan om een commercieel klaslokaal, maar vindt de les plaats bij Desak thuis, op een traditionele Balinese familie-compound. Over het echte Bali gesproken: wat ontzettend gaaf! We komen zo letterlijk tot achter de voordeur. De kookschool bestaat nog niet zo lang (zo is er nog geen website, maar laat dat je vooral niet tegenhouden als je hier in de buurt bent!) en het is overduidelijk dat de hele familie het echt leuk vindt om gasten in hun huis te ontvangen.

De hele familie spant zich tot het uiterste in om het ons en de kinderen naar de zin te maken. De man en oom van Desak werpen zich op als oppas voor de kinderen, die het zich met hun speelgoed gemakkelijk maken op de veranda van één van de huizen op de compound. Wij trekken ons met Desak en haar oma terug in de keuken. Af en toe werpen we vanuit de keuken een blik op de kinderen, maar die vermaken zich prima met hun oppassen voor deze ochtend. Ze maken kennis met de dieren op de compound (huisdier-kippen!), spelen tussen de huis-tempels, en genieten van de kokosnoot en papaja die voor hen vers van de bomen worden geplukt. Uitstekend geregeld! Toch wel echt heel bijzonder, hoe ontzettend lief en zorgzaam de mensen hier voor onze kinderen zijn. En wat een ontzettende aanrader is deze kleinschalige en authentieke kookschool, vooral ook als je met kinderen reist. 

Omdat de kinderen nog niet helemaal beter zijn, maken we de les niet te lang. Desak verontschuldigt zich dat er daardoor maar 'weinig' verschillende gerechten op tafel komen. Daarover verschillen dat de inzichten: wat een overvloed en wat een heerlijk eten! Tegen twaalven taaien we af: het is voor de kinderen genoeg geweest. We maken nog een tussenstop bij een familiebedrijfje voor houtsnijwerk, de kunstvorm waarin dit dorpje gespecialiseerd is. Daarna is de koek echt op en laten we ons vermoeid, maar overgelukkig bij de villa afzetten. Wat een ontzettend leuke ochtend hebben we gehad!