Herinneringen aan het regime van Pol Pot
Zaterdag 10 oktober 2008. Phnom Penh, Cambodja.

In Cambodja wordt je nog altijd herinnerd aan de tijd van de Rode Khmer en Pol Pot.

Als je door Phnom Penh loopt zie nog vele Cambodjanen in een rolstoel die een of meerdere ledematen missen. Ook Melle ontgaat dit niet. De eerste avond ziet hij tijdens het avondeten een man in een rolstoel die zijn benen mist en een deel van beide armen. Melle kijkt ernaar en zegt niets. Een minuutje later reageert hij. 'Mama, die man heeft geen armen en benen. Waarom niet?' Tja, hoe leg je dat een kind van bijna vier jaar uit. We draaien er een beetje om heen maar uiteindelijk komen we er de volgende dag toch niet onderuit om hem iets over de Rode Khmer te vertellen.

We bezoeken de Killing Fields even buiten Phnom Penh. Hier is de historie van de Rode Khmer nog steeds zichtbaar. Er zijn nog enkele massagraven. Sommige zijn reeds leeggehaald. Er is een groot monument ter herinnering opgericht. Het is een soort grote toren die in het midden voorzien is van glas. Hierachter zie je de schedels van mensen die zijn omgekomen. Op een informatiebord is te lezen dat de oorlog niet te vergelijken is met hetgeen er tijdens de tweede wereldoorlog in Europa is gebeurd. Dit moet nog erger zijn, wordt er geschreven. Melle vraagt wat hier te zien is. Naast het monument waar hij wierook mag neerzetten, is er weinig te zien. Het zijn graven omgeven door een hek. Het lijkt op een stukje moerassige grond. Eigenlijk kijkt Melle dus naar zwarte grond. Wij beleven het anders omdat het voor ons een verhaal met zich meebrengt. Mama, waarom liggen hier mensen onder de grond? Wij vertellen hem dat er lang geleden mensen waren die niet zo aardig waren en mensen dood maakten. Waarom hebben ze die dode mensen dan onder de grond gestopt? Dat noemen ze begraven, zeggen we en hopen dat we daarmee voldoende hebben verteld. Tijdens onze wandeling blijft Melle bij elk massagraf vragen of er hier ook mensen onder de grond liggen.

's Avonds in bed horen we Melle soms gillen en kreunen. We vragen ons af wat hij droomt. Hopelijk droomt hij niet over hetgeen wat we hem vandaag vertelt hebben.

Even relaxen
Zondag 11 oktober 2008. Phnom Penh, Cambodja.

Dat geldt althans voor mij en de kinderen. Frank is terug naar Thailand om insuline te halen. Hij komt pas de volgende dag weer terug. We hebben een hotel met zwembad dat gericht is op kinderen. Ze hebben een kinderbadje maar ook veel speelgoed voor in het water. Melle en Feije maken hier dankbaar gebruik van.

Feije vindt het geweldig om in het diepe water te springen. Ze gaat kopje onder en door haar zwemvleugeltjes komt ze weer boven drijven. Haar grote broer is haar voorbeeld. We vermaken ons de gehele dag in het water.

's Avonds wandelen we langs de Mekong. De boten met de vele gekleurde lichtjes vinden Melle en Feije geweldig. De kinderen die straatboeken verkopen, herinneren ons nog van vorige avond. Melle en Feije worden aangesproken en ze blijven wat om ons heen hangen. Sommige maken een praatje. De jongste jongen is zes jaar oud en sjouwt eveneens met een grote mand met boeken. Je kunt je toch niet voorstellen dat Melle over twee jaar zo over straat zwerft.

Melle vraagt de hele dag wanneer papa weer terug komt. Ik leg hem uit dat hij moet wachten tot morgen. Papa is er met het avondeten weer. Als je gaat slapen, is het snel weer morgen.....

's Avonds praat ik met een 19-jarige Cambodjaan. Hij leert engels en snapt de tekst niet helemaal. Ik probeer de engelse woorden die hij niet snapt uit te leggen. Deze jongen werkt om zijn studie te betalen. Deze kost 2,5 dollar per dag. Zijn ouders, die buiten de stad wonen, dragen ook hun steentje bij. De Cambodjaan geeft aan weinig te slapen omdat hij moet werken en leren. Hij probeert vijf uurtjes per nacht te slapen. Maar dit lukt soms niet eens omdat hij veel aan zijn hoofd heeft. Hij bedoelt hier zijn studie mee.