Tempelen met kinderen, een aparte ervaring
Woensdag 12 december 2012. Siem Reap, Cambodja.

Voor de eerste keer deze reis hebben we een pick up vanuit het hotel. We hebben ons dan ook iets meer gepermitteerd dan anders, we blijven hier iets langer, en we hebben weer even nood aan een zwembad.

Zes uur met de bus, je geeft aan het hotel door met welke maatschappij je komt, en bij aankomst staat er een tuktuk-chauffeur met je naam op een blaadje te wachten. Alle bagage en onszelf erin proppen, we zitten steeds aan de limiet, maar het lukt altijd. In Siem Reap hebben de tuktuks prinsessenallures, en daarenboven is die van ons roze. Jenna glundert, en beide kinderen kunnen maar niet genoeg krijgen van deze brommerautootjes! Opnieuw een superdrukke stad, dat is lang geleden. Chaotisch verkeer, overal brommertjes, maar toch oogt de stad niet reusachtig. Waarschijnlijk omdat er nergens echte hoogbouw is?

Ons hotel blijkt toch wel een stukje uit de richting te liggen, zodat we zonder tuktuk nergens geraken, maar de Lotus Lodge is prachtig naar onze normen. We worden verwelkomd met een limoensapje en een koud handdoekje ter verfrissing, het zwembad is superdesuper en het geheel straalt absoluut rust uit. Alleen in de badkamer was een grote vochtplek op het plafond, maar hé, daar kunnen wij wel tegen. Ik had ook via de telefoon verkregen dat we een triple room kregen aan de prijs van een double room, dus dat was nog een bonusje! De namiddag hebben we rustig aan gedaan, want de komende dagen wordt een ware ‘tempelmarathon’.

's Avonds met de tuktuk nog even naar het centrum, de avondmarkt doen, niet teveel kopen, maar zovele mooie dingen. En als we Ilyan dan kunnen overtuigen een massageke te laten doen, zetten we de kids -op straat- in de zetel, en beide krijgen ze voor een euro een voetmassage. Wij gaan voor de visjes. Voor een euro eten de vissen de eelt van je voeten, dat kriebelt superhard, maar wel grappig. Hier komen we opnieuw bekend volk tegen, een Nederlands koppel en het Franse koppel met hun drie kinderen. Ongelooflijk, zo’n grote stad, en toch overal bekenden.

De volgende ochtend staan we heel vroeg op, om 07.00 uur zitten we al in de tuktuk, richting Angkor Wat. We hebben ondertussen een vaste chauffeur, steeds in de roze prinsessentuktuk, dus Jenna is heel gelukkig. We starten de toer in omgekeerde volgorde, ik gok er een beetje op dat de grote meute zoals schaapjes de klassieke volgorde zal aanhouden, opdat wij hopelijk op een veel rustigere manier de tempels kunnen bezoeken.

De eerste tempel is Banteay Kdei, en er is geen kat! Heerlijk om door de ruïnes te kuieren, zich in te beelden hoe en wat het hier allemaal moet geweest zijn. De kinderen klimmen en klauteren over de stenen, en zorgen er toch ook voor dat er een goed tempo in zit.

Daarna is Ta Prohm aan de beurt, en hier zijn we niet alleen. Tussen de georganiseerde tours door banen we ons een weg. Dit is de tempel die bekend staat om de overgroeiing door bomen en wortels. Ze zijn hier ook volop aan het werk, en eigenlijk ben ik een beetje teleurgesteld. Ik had waarschijnlijk teveel verwacht, maar ik dacht echt nog jungle te zien. Niets van dus. Ilyan begon ook heel moe en hangerig te worden, en ging dus de Patapum in bij mama, want op moeilijke momenten is het enkel mama die kan troosten. Fotografiegewijs natuurlijk niet handig, maar ja, kindjes gaan voor. Net vandaag slagen de kids er ook in om serieuze platte stoelgang te produceren (Jenna de eerste keer), dus dat betekent regelmatig hollen naar een hoekje of toilet. Tja, dat is ook reizen met kinderen. Ilyan zijn achterste ziet knalrood van de irritatie, mede daarom is hij zo hangerig, dus laten we hem maar door de tempels spurten in zijn Pamper.

Angkor Thom laten we grotendeels links liggen, we bezoeken enkel de elephants terraces en Bayon. Bayon is geweldig indrukwekkend. Allereerst kan je hier echt klimmen. En verder is dit de tempel met alle lachende gezichten, overal waar je kijkt, ongelooflijk mooi!

De laatste tempel voor de voormiddag is Angkor Wat. Jenna is het allemaal beu, en weigert uit de tuktuk te stappen. Hoe krijg je aan een kind van vier uitgelegd dat ze op het punt staat de mooiste tempel te missen? Niet! Dus laten we haar achter bij de chauffeur en nemen we een mokkende Ilyan mee die zijn zus natuurlijk wou nadoen. Ik ben er toch niet helemaal gerust in. Jenna kennende, als ze begint te koppen, dan zou ze wel eens durven weglopen. Maar Angkor Wat kunnen we ook niet missen, dus wagen we het erop.

Prachtig! Het complex is echt indrukwekkend. Terwijl wij naar binnen wandelen, komt net de grote stroom naar buiten. Het is middag, iedereen gaat eten, en wij hebben Angkor Wat bijna helemaal voor ons alleen. Om de beurt klauteren we helemaal naar boven, met spectaculaire vergezichten, terwijl de andere Ilyan probeert af te leiden. Hé ja, tempels bezoeken met kinderen is creatief te werk gaan. We lopen helemaal rond, en op een bepaald moment is er gewoon niemand meer rondom ons! Heerlijk dat gevoel in Angkor Wat. En dan terug naar de tuktuk waar Jenna met een stralende glimlach op ons zit te wachten.

In de namiddag komen we terug voor de zonsondergang. De zonsopgang met de kids is uitgesloten, dus hopen we op mooie beelden deze avond. En het is de moeite! Aan het kleine meer positioneren we ons, de kinderen houden zich bezig met kikkers tellen en steentjes gooien, en wij proberen hen onder controle te houden en tegelijkertijd te genieten. Kinderen in Angkor Wat, het is een aparte ervaring maar al bij al zijn ze superflink geweest. En ik denk dat ze het ook echt wel leuk vonden. Jenna verzint ter plekke dat mooiste verhalen en Ilyan peutert overal tussen de stenen met zijn zelfgevonden stokken. Op de terugweg lopen Jenna en ik door het gras, en op het moment dat zij op een grote steen klimt gilt ze: ‘Kijk mama een slang!’. Oh jee, tegen dat ik bij haar ben is er niets meer te zien, maar ze houdt bij hoog en laag vol dat ze er een gezien heeft, dus dan is dat ook zo natuurlijk. We komen wel nog een ‘enorme’ duizendpoot tegen, waarvan Kheang gezegd heeft dat ze zeer giftig zouden zijn. Met een grote boog omheen dus!

We hebben heel lang getwijfeld wat we de tweede dag zouden doen. Ik had heel graag Beng Melea gedaan omdat dit nog een authentieke jungle ervaring zou zijn volgens de Lonely Planet. Maar dit ligt wel een dik uur rijden van Angkor wat. We moeten rekening houden met de kids, dus kiezen we toch voor Bantaey Srei, en Preah kan op de terugweg. Onderweg bezoeken we ook nog het landmijnmuseum en een vlindertuin.

Maar dus opnieuw vroeg opstaan en op weg. Hoewel we als een van de eerste toekomen is het meteen duidelijk dat dit een véélbezochte tempel is. Tegen dat we buitenkomen staat de parking vol. Bantaey Srei is dan ook echt een prachtige, zeer artistieke en verfijnde tempel. Zeer gedetailleerde graveringen, ik laat me fotografisch helemaal gaan, terwijl Mohamed zich dapper met de kinderen bezighoudt.

Wat hier wel heel hard opvalt is het grote aantal (straat)kinderen die van alles verkopen of komen bedelen. Hier zie je toch wel de schade die toerisme kan aanrichten. In plaats van het binnenkomende geld te investeren in kinderen en jongeren, verdwijnt dat grotendeels in privézakken. En als je kind bij toeristen enkele dollars per dag extra kan verdienen (véél dus), terwijl als het op de schoolbanken zit ‘niets verdient’, begrijp ik deels wel waarom ouders die keuze maken. Het is aan de overheid om hier in te grijpen, en ervoor te zorgen dat de ouders deftig betaald worden of deftig werk krijgen, zodat hun kinderen naar school kunnen. Maar dus moeilijke situaties en moeilijk uit te leggen aan ons Jenna.

De eerste tussenstop is het landmijnmuseum en ik neem de taak op mij om te proberen uit te leggen aan Jenna wat er allemaal te zien is. Hoe leg je oorlog uit aan een kind van nog geen vijf? Wie zijn de goeie en wie zijn de slechte? Het wordt uiteindelijk een zeer ongenuanceerde versie van de feiten, met het in detail uitleggen van wat een landmijn is. En elk blikken doosje dat we sindsdien tegenkomen is nu een potentiële landmijn. Jenna is vooral geïnteresseerd in de foto's van mensen die een arm of een been missen, en toch wel grappig hoe rationeel ze daarin kan blijven! ‘Ja mama, dan gaan die mensen naar het ziekenhuis, en dan naait de dokter daar weer een arm aan’. De houten benen of armen vindt ze maar een beetje eng, maar ze ziet ook wel dat het voor de mensen een grote hulp is, want ‘dan kunnen ze weer snel lopen en springen’. Oorlog is vechten, en vechten is slecht, vechten is een beetje ruziemaken, maar veel erger dan jij en Ilyan doen. En vele mensen die gewond werden hadden helemaal geen ruzie gemaakt, dus dat is niet eerlijk. Dat kon ze wel goed volgen. ‘Kijk mama, die mijnheer gaat op een landmijn stappen’, riep ze tegen de maquettepop. ‘Oh kijk mama, die mijnheer is dood’. Ik denk niet dat ze er emotioneel van werd, maar sindsdien is ze wel zeer alert voor ‘vechten’. In het Nationaal Museum zagen we een dag later twee standbeelden in een vechtende toestand, toen ze zei: ‘Kijk mama, dat zijn de stoute mensen die landmijnen leggen’. Eeuhm...

Na het museum maakten we nog een kleine tussenstop in de vlindertuin, wel leuk, maar op zich niets bijzonders en superduur voor wat het is. Aangezien het weeral bijna middag was besloten we om nog een tempel te bekijken, en dat was dan ook mijn favoriet. Preah Khan, gelegen net boven Angkor Thom, wat een prachtding! Hier kreeg ik uiteindelijk toch een beetje mijn jungle gevoel, mede doordat deze tempel nog niet heropgebouwd is, de bomen en wortels nog woekeren, en je er echt in kan verdwalen. Een echte fotografie tempel. Mohamed weer met de kids op stap, zodat ik voldoende tijd had om me uit te leven. Deze tempel is wat mij betreft absoluut niet te missen! Doodop gingen we terug naar het hotel, waar we dankbaar gebruik maakten van het zwembad.

De laatste dag een rustdag ingelast, en dat deed ons allemaal veel deugd. Die dag kwamen ook Thea en Jan terug toe. Jenna was al de hele ochtend aan het wachten op deze laatste keer in Azië. Hopelijk nog meer in Nederland of België! Wat ook vrij opvallend is, is het aantal ‘vaders’ die we hier tegenkomen, die ons spontaan aanspreken. We zijn er nu toch al een viertal tegenkomen, papa's die er alleen op uit trekken omdat de mama niet wil/durft mee te komen met de kids. En als ze ons zien krijgen ze alleen nog meer spijt dat ze niet met het hele gezin naar hier gekomen zijn.

Volgende stop is Battambang, vier uur met de bus. Opnieuw hebben we drie tickets geboekt achterin, in de hoop dat er plaatsen over zijn. Dat is ook zo het eerste uur, en dan geraakt de bus vol Ilyan dus op mijn schoot, drie kinderen naast mij op twee stoelen, lekker krap, maar alles is mogelijk en de kids houden zich opnieuw geweldig onderweg.