Op een van de Nederlandse sites over reizen met kinderen wordt geschreven: ‘ga bij voorkeur niet naar de tropen, kies met kleine kinderen liever voor een veilig land met goede gezondheidszorg zoals Amerika, Australië of Nieuw Zeeland. Waarom zou je zo’n risico met je kinderen nemen?’ En dat is natuurlijk de hamvraag.
Nee, hier geen opsomming van ziektes die je kunt oplopen als je door Zuidoost Azië reist. Die zijn al vaak en uitgebreid genoeg met akelige details beschreven in allerlei boeken. Hier geen waarschuwend vingertje, die krijg je wel van de buurvrouw, vriendin of GGD-verpleegkundige met onbegrip. Uiteraard is het belangrijk om op de hoogte te zijn van alle do’s en don’ts bij een tropenreis, zeker als je met kinderen reist. Kleine kinderen zijn over het algemeen kwetsbaarder dan jij als volwassene. Ze hebben minder weerstand, ziektes nemen sneller ernstige vormen aan, zijn zich (hoe heerlijk soms) minder bewust van gevaar en zijn daardoor minder in staat zichzelf te beschermen. We willen je graag laten zien hoe het bij ons in de praktijk werkt. Welke risico’s we bewust nemen en waarom, waar onze zorgen liggen en hoe we omgaan met ziekte en gevaar.
Is angst een goede raadgever? Els wordt zowel voor als tijdens de reis regelmatig met hartkloppingen wakker vanwege weer een nachtmerrie. De kinderen vallen dan door haar nalatigheid vanuit gammele bootjes in diepe rivieren, worden gebeten door slangen, zakken door vergane houten bruggetjes, rennen de straat op en worden overreden door snelrijdende brommers en taxi’s, die lieve doch schurftige hond laat een bloederige wond achter in een schattig kinderbeentje, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar waarom dan toch naar landen gaan waarover de Lonely Planet gruwelijke ‘health’ hoofdstukken weet te schrijven en niet naar landen waar de gezondheids- en veiligheidsrisico’s een stuk lager liggen?
Verantwoordelijk met risico’s omgaan
Als wij inderdaad in dat gammele bootje over de rivier varen zijn we ons bewust van het gevaar, maar is de angst weg. We zijn voorzichtig, houden onze kinderen stevig vast, vertellen ze dat ze heel stil moeten zitten omdat we anders om kunnen vallen en genieten samen met onze meiden van de bijzondere omgeving. Angst zorgt ervoor dat je verlamt of vlucht. Je bewust zijn van de gevaren zorgt ervoor dat je de nodige maatregelen treft om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Wij hebben voldoende vertrouwen in onszelf en elkaar om te weten dat we in situaties waar in het nodig blijkt, de juiste voorzorgsmaatregelen zullen treffen om het gevaar zo klein mogelijk te maken. In het drukke Amsterdam, waar wij wonen, zijn plenty gevaren voor kleine kinderen te benoemen. Toch verhuizen we niet naar een benedenwoning in een autovrij rustig plattelandsdorpje met een tuin zonder vijver. Want wat moet je dan –hypothetisch gezien- met de gevaarlijke hond van de buurman? Risico’s horen bij het leven, daar ontkom je niet aan. Je laten leiden door je angsten maakt ongelukkig. Belangrijk is dat je je bewust bent van de gevaren en de nodige maatregelen treft zodat je reis geen onverantwoordelijke onderneming wordt.
Voorzorgsmaatregelen
Nu in de praktijk, welke voorzorgsmaatregelen treffen wij voor en tijdens onze reizen? Allereerst hebben we natuurlijk gecheckt of de gebieden waar wij naartoe gaan ‘veilig’ zijn in de zin van oorlog en geweld. Daarnaast hebben we bij de GG&GD de aanbevolen inentingen laten geven. Inentingen waarover werd getwijfeld, zoals bijvoorbeeld rabiës, hondsdolheid, hebben wij niet laten geven. De inenting wordt gegeven in drie periodes, is erg duur en geeft geen zekerheid. Bij infectie met het rabiësvirus zul je nog steeds een doktersbehandeling nodig hebben.
In Laos, Cambodja en deels in Vietnam komt buiten de grote steden nog malaria voor. In Zuidoost Azië komt in de gebieden waar toeristen komen nog nauwelijks malaria voor. Wij hebben geen voorzorgsmaatregelen in de zin van medicijnen genomen omdat wij vooral in de grote steden verbleven. In dit geval (vinden wij én de Lonely Planet) wegen de bijwerkingen van de malariamiddelen niet op tegen de (kleine) kans dat je de ziekte oploopt. Tijdens het reizen door Laos, van de ene stad naar de andere, kwamen we door dorpjes waar we verschillende malariaklinieken zagen. Ook Vang Vieng, waar wij zo’n tien dagen verbleven, is niet officieel malariavrij verklaard. In deze risicogebieden letten wij er goed op dat we ons voldoende insmeerden met anti-muggenmiddelen. Voor de kinderen worden middelen aanbevolen met 20% tot maximaal 30% deet. Deze zijn trouwens in alle landen voldoende verkrijgbaar. Ook verblijven wij over het algemeen in accommodaties met airco, waar muggen niet van houden. In het geval van malaria is het uiteraard ieders verantwoordelijkheid om zich goed voor te laten lichten en je eigen afwegingen te maken. Onze ervaring was dat de verpleegkundige van de GG&GD niet beschikte over gedetailleerde informatie over malariagebieden. Waarschijnlijk zou je hiervoor beter bij een tropenkliniek te rade kunnen gaan.
Onze reisapotheek
· Verbandmiddelen (snelverband, steriele gaasjes, luiertape, bandage)
· Paracetamol zetpillen (veel, zijn niet verkrijgbaar in ZOA)
· Paracetamol pillen
· Pincet
· Schaar
· Pleisters
· Thermometer
· Betadine
· ORS
· Azaron (tegen jeuk en pijn na insectensteken)
· Dulcolax zetpillen (tegen verstopping)
· Loperamide (tegen diarree)
· Antimuggenmiddel met 20% deet
· Sudocreme tegen luieruitslag
· Zonnecreme factor 30
Wij pretenderen niet dat dit het complete pakket is wat je mee zou moeten nemen. Echt gemist hebben we het niet, maar er zijn een paar middelen die misschien wel raadzaam zijn om mee te nemen als je met kinderen reist. Zeker door Laos, waar de verkrijgbare medicijnen niet altijd heel betrouwbaar zijn. Deze middelen zijn:
· Vitaminepillen voor kinderen. We hebben het vermoeden dat de voeding van onze kinderen soms wat eenzijdig is (vooral patat, witte rijst, gekookte aardappelen, noodles, wit brood, crackers, ijsjes, melk, yoghurt, fruit, tomaten en komkommer).
· Antibiotica. Is overigens in Thailand en Vietnam goed te verkrijgen bij de apotheek zonder doktersvoorschrift. Wel handig om vooraf te informeren welk antibioticum je voor welke kwaal nodig hebt. Vaak weten de apotheekmedewerkers dit ook wel.
· Steriele naalden.
Meer dan thuis houden we in de gaten of de kinderen voldoende voeding binnen krijgen. Teveel vermageren zou hun weerstand niet ten goede komen. De kans op infecties en ernstig verloop van ziektes wordt hierdoor groter.
En ja, de kans dat je kind (en jijzelf ook natuurlijk) aan de reizigersdiarree raakt is groot. Volgens de Lonely Planet krijgt zo’n 30 tot 50% van de reizigers hier in de eerste twee weken mee te maken. Antibiotica kan helpen, maar meestal is het binnen een paar dagen weer over. Zorg wel dat je kind veel water binnenkrijgt. (Ijsblokjes mag ook als het niet wil drinken). En vergeet de ORS niet.
Onze kinderen zijn tijdens de acht maanden die wij door Zuidoost Azië hebben gereisd, weinig ziek geweest. Tijdens onze eerste reis door Thailand werd Imme (toen 16 maanden) erg ziek. Na een kleine week hoge koorts maakten we ons ernstige zorgen en hebben we haar meegenomen naar een ziekenhuis. Ze kreeg veel medicijnen mee en na nog een weekje knapte ze weer op.
Het jaar erna werd ook Imme weer ziek, deze keer in Vietnam. We hebben antibiotica bij de apotheek gehaald, maar daar knapte ze niet echt van op. Ook in Laos zijn de kinderen allebei ziek geweest. Deze keer duurde het maar een dag of vijf, en ze knapten vanzelf weer op. Vergeleken met andere winters thuis, zijn de kinderen op reis veel minder ziek. We zien minder snotneuzen en er wordt veel minder gehoest.
Gezondheidszorg in Zuidoost Azië
In Zuidoost Azië vind je de beste ziekenhuizen in Thailand. Vooral in Bangkok en Phuket. Wij hielden altijd voor ogen dat we in ernstige gevallen zo snel mogelijk naar Bangkok zouden moeten afreizen. Op het eilandje Phu Quoc, in Vietnam, was een ziekenhuis waar je zelfs voor het meest onschuldige kwaaltje niet naar toe moet gaan. Het is dan prettig om te weten dat er een helikopter-service aanwezig is, die je in geval van nood naar de hoofdstad Ho Chi Minh City kan vliegen.
Van een andere reizende ouder hoorden we dat zij bij ziekte van haar kind belde met de tropenkliniek in Nederland. Ze kreeg goed advies.
Een andere tip als je met een flink ziek kind zit en je medisch advies nodig hebt: ga naar het meest luxe hotel in de omgeving waar je zit, en vraag hen om de beste Engelssprekende arts. Maar nogmaals: het meest betrouwbaar zijn toch de ziekenhuizen in Thailand. De meeste grote steden hebben internationale klinieken speciaal voor reizigers en expats. Ze zijn duurder dan de gewone streekziekenhuizen, maar nog steeds veel goedkoper dan gezondheidszorg in Nederland. Mocht er een uitgebreide behandeling voorgesteld worden, dan is het handig (als je hiervoor de tijd hebt) om vooraf contact met je ziektekostenverzekering op te nemen.
Wij voelen ons in Zuidoost Azië veiliger dan in Nederland. We houden onze kinderen in de gaten, letten op onze tas met waardevolle spullen, en we leggen onze laptop in een la als we de deur uitgaan. Maar daar houdt het dan ook mee op. Angst voor grote criminaliteit hebben we niet.
Met het boeddhisme als basisreligie in Thailand, Vietnam, Cambodja en Laos lijkt de bevolking zachtaardig, respectvol en een grote drang te hebben om ‘goed’ te doen. Het geweten is, ook in de landen met oorlogsverleden, blijkbaar sterk ontwikkeld. De kans om in aanraking te komen met geweldsmisdrijven zoals berovingen, verkrachtingen of kidnapping, lijken ons, zeker als je met kinderen reist, nihil. Natuurlijk heeft dit ook te maken met je eigen intenties. En het respect waarmee je omgaat met de culturele waarden en normen.
Wel kun je te maken krijgen met corruptie en oplichting, een vorm van criminaliteit die zeer vervelend is, maar niet (levens)bedreigend. Vaak gaat het dan niet eens om grote bedragen, maar het kan er wel voor zorgen dat je –terecht- met meer achterdocht rondreist. Onze ervaring is dat Vietnam de kroon spant als het gaat om oplichting. Je achterdocht, zeker in het noorden, kan je veel geld besparen.
Drie van de vier landen die we bezochten hebben een recent oorlogsverleden. De meeste toeristen die de regio bereizen besteden ook een deel van hun tijd om aandacht te geven aan deze geschiedenis. De ‘Killing Fields’ van Cambodja, de ‘Ho Chi Minh trail’ door Laos en ‘de Cu Chi tunnels’ van Vietnam staan op het programma van de meeste georganiseerde reizen door deze landen. Wij hadden verwacht dat we meer zouden merken van deze geschiedenis in de vorm van boosheid naar de nieuwe westerse toeristeninvasie. Het tegendeel bleek waar. Vijandigheid zijn wij nergens tegengekomen. Westerse en ook Amerikaanse toeristen zijn meer dan welkom en worden ook in Vietnam met open armen ontvangen. Overigens hebben wij met onze jonge kinderen de uitstapjes naar plekken met oorlogsgeschiedenis goeddeels gemeden. De vragen die het leegschieten van een AK47 bij de Cu Chi tunnels opleverde konden we niet afdoende beantwoorden. Vier jaar is nog te jong om hierover bevredigend in gesprek te gaan is onze ervaring.
Laos is het meest gebombardeerde land van de regio. Zowel hier als in Cambodja ligt nog veel explosief onontploft materiaal. Het is bekend in welke gebieden het ligt en daar waar nodig wordt er voor gewaarschuwd. De kans dat jij of je kind op een achtergebleven landmijn trapt achten wij nihil, mits je je houdt aan de waarschuwingen door (lokale) overheden aangegeven.
Een gids in Vietnam vertelde met trots dat met al de bomaanslagen in de wereld van de afgelopen jaren, Vietnam een oase van rust is. Met een vreedzame moslimgemeenschap van 50.000 mensen is op dat vlak in het land weinig te vrezen. Anders ligt dat voor Thailand waar al sinds een aantal jaren een negatief reisadvies geldt voor de meest zuidelijke provincies. Overigens lijken de recentere bomaanslagen in het land weinig van doen te hebben met moslimextremisme, maar te maken te hebben met politieke spanningen rond de persoon van (voormalig) premier Taksim. Houdt voor de actuele stand van zaken de website van het ministerie van Buitenlandse Zaken in de gaten.
Zowel de Vietnamese als de Thaise overheid lijken sterk ontwikkeld en kunnen wetgeving opleggen aan hun bevolking. Zo is het gokverbod in Thailand zo krachtig dat in de omringende landen aan de grenzen overal casino’s opduiken. Tijdens ons verblijf in Vietnam werd de brommerhelm verplicht per 15 december 2007. Tot onze verbazing reed vanaf die datum nagenoeg iedereen met een helm. Laos en Cambodja kennen minder krachtige besturen. Hoewel in alle landen in de regio makkelijk verkrijgbaar, is het aanbod van drugs in de twee kleine landen het meest openlijk aanwezig en de kans dat je ermee geconfronteerd wordt, het grootst. Wees niet bang, de scene is makkelijk te vermijden en de kans dat er ongevraagd iets geestverruimends in je eten gedaan wordt, verwaarloosbaar klein. Wij namen de proef op de som in Phnom Penh en Siem Reap. Bij Happy Herb Pizza bestelden we de Happy Pizza. In Phnom Penh werd er voetstoots van uitgegaan dat wij geen marihuana wilden, in Siem Reap kwam de ober vragen of we deze ‘happy’ wilden. Als je deze vraag met nee beantwoord, kun je genieten van een heerlijke ovengebakken pizza, zonder bijeffecten. Natuurlijk kun je deze wereld ook gewoon helemaal mijden.
Prostitutie is erg gangbaar in alle landen van de regio. Zowel mannen, vrouwen als she-males. Ook kinderprostitutie is betrekkelijk openlijk aanwezig. De afgelopen jaren lijkt Thailand effectiever in het beschermen van zijn kinderen en verplaatst het probleem zich naar Cambodja. De waarschuwing aan de grens spreekt boekdelen; nette toeristen zijn welkom, kom niet aan onze kinderen. Prostitutie wordt vooral door jonge jongens bedreven. De sekstoerist is uit op de (semi) warmte die er bij geboden wordt. Jouw kinderen geven die niet en zijn daarmee geen prooi. Hoe akelig het probleem ook is, het maakt Cambodja, denken wij, niet onveiliger met kinderen. In Laos en Vietnam zal kinderprostitutie ook voorkomen, maar wij zijn er niet mee geconfronteerd geworden.
Net als in Nederland is het aantal verkeersslachtoffers vele malen groter dan de slachtoffers van overvallen, oplichting, prostitutie of geweld. Vietnam spant de kroon wat betreft verkeerschaos. Iedere weblog die we lezen verhaalt over de kunst van oversteken in Hanoi en Saigon. De miljoenen brommers die beide steden rijk zijn lijken zich massaal voor jouw voeten uit te spreiden als jij naar de overkant wilt. Het went, maar ongevaarlijk is het niet. Saigon werkt net als Bangkok een aantal jaren geleden, aan zijn metro. Met de skytrain van Bangkok ontsluit de stad zich. Saigon zal (ondergronds) volgen. Zelf deelnemen aan het rijdende verkeer op de fiets of brommer vereist wel behendigheid, zeker in de grote steden. Er gelden ongeschreven regels (waaronder het recht van de sterkste/grootste) naast de officiële. Dus eerst even goed kijken hoe het werkt voor je jezelf in het verkeer begeeft. En, maar dat spreekt voor zichzelf, houd je kinderen goed in de gaten.
Tip voor ouders:
Handig voor gezinnen is de service die www.thuisvaccinatie.nl aanbiedt: een deskundige arts komt bij je langs om de reisvaccinaties te geven die jullie nodig hebben. Deze vaccinaties vallen onder de gebruikelijk vergoedingsregels en voor deze service worden geen extra kosten gerekend. Je kunt zelfs 's avonds of in het weekend afspreken.