Staat een lange reis met de kinderen hoog op jullie bucketlist maar vraag je je af hoe andere ouders zo'n reis van maanden met leerplichtige kinderen georganiseerd krijgen? Tessa de Jong weet er alles van. Ze is docent en heeft ruime ervaring met reizen met haar eigen schoolgaande kinderen. Ook begeleidt ze gezinnen bij de voorbereiding van hun lange reis, én als ze onderweg zijn.
#1 Heerlijk om met schoolgaande kinderen te reizen, maar waarom zou je zo lang gaan? Is zes weken in de zomervakantie niet lang genoeg?
Bijna tien jaar geleden, zwanger van mijn tweede kind, had ik een leerling in groep acht die een halfjaar op wereldreis ging met haar ouders. In de klas hielden we contact via mail en we deden projecten over de landen waar zij was. Toen is bij mij en mijn man een zaadje geplant. We spraken toen al uit dat we dat ooit ook wilden als onze kinderen groter waren. Natuurlijk is zes weken zomervakantie voor een vakantie lang genoeg! Toch is een reis echt anders. Ook in zes weken kun je heel goed een geweldige reis maken, maar wat wij ervaarden door langer weg te zijn, is dat je je nieuwe gewoontes eigen maakt. Het langere tijd uit je vertrouwde omgeving zijn, maakt dat je een nieuwe ‘gewoon’ met elkaar creëert en dat is echt anders dan een vakantie. Je checkt echt even uit je eigen omgeving en bouwt iets nieuws op. Ook als je geregeld verplaatst. Ik realiseer me tegelijkertijd heel goed dat dit alleen gezegd kan worden vanuit een positie waarin je je kunt permitteren een tijd op reis te gaan en daar ben ik dankbaar voor. Sinds die eerste keer dat wij uitspraken een reis te willen maken, hebben we elke maand een klein bedrag opzij gelegd, negen jaar lang.
#2 Missen de kinderen hun klasgenootjes tijdens zo'n lange afwezigheid? En sluiten ze wel weer goed aan bij de klas als ze na de reis weer terugkeren?
Ik kan me heel goed voorstellen dat dit per kind verschilt, maar onze jongens hadden hier geen last van. Wij vertrokken op een moment dat iedereen vakantie kreeg en ze kwamen terug in de klas aan het begin van een nieuw schooljaar, waarbij het voor alle kinderen in de klas weer even wennen was. Dat scheelde enorm. Die eerste fietstocht weer naar school deden ze niet heel enthousiast. Ze vonden het best even spannend om de school weer binnen te stappen. Gelukkig kwamen ze die middag enthousiast weer naar buiten en alle vertrouwde dagelijkse (school)dingen waren al snel weer gewoon. Wat dat betreft zijn kinderen echt een stuk flexibeler dan volwassenen. Het kostte mijn man en mij beduidend meer moeite om weer te landen in het hier en nu van Nederland! Tijdens onze reis hebben we geregeld contact gehad met de klas van de kinderen en de leerkrachten. We hebben foto’s gestuurd, geappt en videogesprekken gevoerd, wat ontzettend leuk was! Op de locaties waar we waren, maakten de jongens makkelijk contact met andere kinderen en ze hadden elkaar. Hierdoor hebben ze hun vriendjes eigenlijk niet gemist. Pas aan het eind van de reis merkte ik dat de jongens in hun hoofd het thuisfront weer toelieten. Toen kwamen ineens dingen van thuis weer in de gesprekken langs en gaven ze aan er naar uit te kijken iedereen weer te zien. Mooi om te zien hoe dat bij kinderen werkt.
#3 Kun je uitleggen waarom Nederland een schoolplicht heeft en niet een leerplicht zoals in België?
Ik begrijp dit zelf eigenlijk ook niet zo goed. De leerplichtwet is ooit ontstaan om kinderarbeid tegen te gaan en om kinderen gelijkere kansen te bieden om zich te ontwikkelen. Maar leerplicht is feitelijk echt iets anders dan schoolplicht, waarbij de wet stelt dat je fysiek een schoolgebouw moet bezoeken. Als je alleen leerplicht hebt en geen schoolplicht dan zullen meer kinderen een andere vorm van onderwijs krijgen, bijvoorbeeld thuisonderwijs. Dit hoeft helemaal niet te betekenen dat kinderen geen goed onderwijs krijgen. En het hoeft ook niet te betekenen dat ze sociaal een achterstand op zouden lopen. Maar er zijn doelgroepen in Nederland waar dit wel een risico voor is, waarbij kinderen niet meer de gelijke kansen krijgen op goed onderwijs. Toch ben ik van mening dat het al heel lang tijd is de leerplichtwet in Nederland aan te passen naar een wet die beter past bij de huidige tijd. Bij gezinnen waar ouders locatie onafhankelijk kunnen werken en dit ook graag willen, gezinnen die niet meer vast willen zitten aan de vaste vakantieperiodes, ouders die graag een deel van het jaar in een ander klimaat willen wonen of wat voor reden dan ook. Er zijn zoveel voorbeelden van andere landen waar dit wel kan én er gewoon ook goed onderwijs gegeven wordt! Het gaat vaak niet alleen om ouders die zo nodig de wereld willen zien en hun kinderen maar mee zouden willen slepen. Ouders van nu willen hun kinderen allerminst onderwijs ontzeggen, maar willen wel graag meer vrijheid om hier invulling aan te geven op een manier die bij hun gezin past.
#4 Voor veel ouders is de leerplicht de reden om geen lange reis met hun kinderen te maken. Wat kunnen zij doen om zonder hoge boetes toch lang op reis te kunnen?
De Nederlandse leerplichtwet is heel duidelijk. En leerplichtambtenaren mogen hier niet van afwijken hoe mooi ze je plan vaak ook vinden en hoe goed ze je beweegredenen kunnen begrijpen. Ze moeten de wet handhaven. Wat ik lastig vind, is dat er nog wel eens ruis op de lijn is in hoe lpa’s dit interpreteren of hoe strak ze handhaven. In de ene gemeente krijg je soms toch toestemming of wordt een tijdelijk vertrek gedoogd, terwijl er in een andere gemeente al snel een zaak van gemaakt wordt. De meeste ouders wille het liefst eerlijk zijn over hun reisplannen, maar vinden dit lastig omdat ze de wet liever niet overtreden. Daarnaast willen ze ook graag eerlijk kunnen zijn tegen hun kinderen, familie en vrienden. Ouders kunnen ervoor kiezen, voordat hun kind leerplichtig wordt, een vrijstelling te vragen van de leerplicht op grond van bijvoorbeeld levensovertuiging, waarbij er geen geschikte school in de nabije omgeving is die hierbij aansluit. Voor zover ik het begrepen heb, moet je deze vrijstelling, als je die krijgt, elk jaar opnieuw aanvragen. Je kunt ook een vrijstelling aanvragen als je een langere periode naar het buitenland gaat en je kind daar naar school gaat. Je hebt dan wel een bewijs van inschrijving nodig voor de lpa. Als ouders weten dat ze de toestemming van leerplicht niet krijgen, kiezen de meeste ouders ervoor (tijdelijk) te emigreren naar het buitenland. Je schrijft je dan uit Nederland uit. Ga je langer dan 8 maanden weg in een kalenderjaar (en dit hoeft niet aaneengesloten te zijn), dan ben je wettelijk verplicht je uit te schrijven. Als je niet meer ingeschreven bent in Nederland, is de Nederlandse leerplichtwet eigenlijk niet meer van toepassing, omdat je hier niet meer woont. Dit kan wel consequenties hebben voor bijvoorbeeld je (zorg)verzekering, AOW-opbouw en andere zaken. Het is belangrijk dit goed uit te zoeken, want de informatie op internet is wisselend en ook verzekeringsmaatschappijen weten niet altijd wat kan, omdat elke persoonlijke situatie zo kan verschillen. Maar er zijn zeker genoeg mogelijkheden om dit goed te regelen, zonder al te veel financiële consequenties.
#5 Ook op reis zullen de kinderen les moeten volgen, maar de meeste ouders hebben geen docentenopleiding gevolgd. Is dat een probleem?
Dit is wel een beetje een gewetensvraag, hahaha! Als leerkracht zou ik misschien moeten zeggen van wel, maar ik denk dat het dit niet hoeft te zijn. Uiteraard afhankelijk van de periode dat je weggaat en wat je geregeld hebt met bijvoorbeeld de school van je kinderen. Een klas vol kinderen is een heel andere dynamiek dan een op een lesgeven. Overigens niet per definitie makkelijker, kan ik je uit ervaring vertellen! Maar met een goed onderwijsplan en de juiste materialen kom je al zo ver. En vergeet niet, en dat is misschien nog wel het belangrijkste, wat kinderen leren van de ervaring zelf! Als ik zie hoe onze kinderen nu Engels praten, hoe ze dit ook durven, hoe flexibel ze zijn, openstaan voor andere culturen en wat ze geleerd hebben aan geschiedenis, over de verschillende landen en de natuur, dat is zo ontzettend groots en waardevol.
Ik kan me wel voorstellen dat ouders het prettig vinden handvatten te krijgen om dit onderwijs met een goed gevoel te geven aan hun eigen kinderen.
#6 Op welke manier kun jij ouders helpen hun droomreis waar te maken?
Tijdens onze reis al ben ik begonnen onze ervaringen te delen en te laten zien hoe goed het te doen is om met kinderen te backpacken door Zuidoost-Azië. Ik heb aan den lijve ondervonden hoe het is je eigen kinderen les te geven en hoe anders dit is dan aan een klas. Hoe we onze plannen geregeld moesten aanpassen aan wat werkte. Dit was ontzettend leerzaam, soms lastig of frustrerend, maar meestal ontzettend leuk en ik zou het echt zo weer doen. Omdat het nogal een zoektocht is wat je allemaal geregeld en uitgezocht wilt hebben als je (tijdelijk) gaat emigreren, heb ik een e-book geschreven waarin de belangrijkste dingen behandeld worden en waar je rekening mee moet houden. Ook heb ik een gratis stappenplan opgesteld voor ouders met leerplichtige kinderen. Hierin vinden zij informatie m.b.t. het plannen van een gesprek met school, het contact zoeken met leerplicht en de mogelijkheden voor als je je gaat uitschrijven, bijvoorbeeld omdat je acht maanden of langer weg zult zijn. Sinds we terug zijn ben ik begonnen met ‘Les van Tes’, waarbij ik ouders mijn diensten aanbied om hen te begeleiden bij de voorbereidingen van hun reis (niet alleen onderwijs gerelateerd). Ik stel op maat gemaakte onderwijsplannen op en maak een planning voor de kinderen met daarin het onderwijsprogramma. Hierbij maak ik waar mogelijk gebruik van de methodes die ze kennen van hun school. We doen tijdens hun verblijf in het buitenland indien gewenst een call of hebben via mail of app contact om tussendoor af te stemmen hoe het gaat en waar de behoefte ligt. Ontzettend leuk en inspirerend om te doen en het motiveert mij alleen maar meer om weer verder te sparen voor een volgende reis!
Meer informatie over of contact met Tessa? Ga naar www.travellingtheyoungones.nl
