Schakelen
Maandag 9 mei 2016. Phnom Penh, Cambodja.
Onze laatste dorpsdag aten we weer een fruitontbijt dat door mijn hulpjes gesneden werd zonder vingers te verliezen. Een laatste tripje naar onze vaste suikerrietsapleverancier langs alle huizen op palen met daaronder de open 'huiskamer' waar het in de schaduw het beste uit te houden is. Hier hangen (letterlijk: in de hangmat) veel ouders met kleine kinderen de hele dag rond. We dronken nog een sap in zakje en namen afscheid van onze winkelvriendin. De buurvrouw lag onder haar huis met haar pasgeboren zoontje in een mand boven zich te schommelen, kraamtijd op z'n Cambodjaans.
De tuktukchauffeur van het dorp bracht ons naar het busstation waar onze bus zelfs tien minuten te vroeg vertrok (vergeleken met de Thaise tijd vinden wij het hier in Cambodja allemaal erg stipt verlopen). De korte rit van tweeëneenhalf uur verliep vlekkeloos totdat Pepa het laatste kwartier zichzelf en Daan compleet onder spuugde. Het voordeel van reizen met alleen handbagage en die niet in het busruim stoppen (iets wat we niet meer doen sinds het visincident van vorig jaar waarbij mijn rugzak na een busreis nat en stinkend door iemands lekkende viskoelbox uit het ruim kwam) is dat ze allebei zo omgekleed waren want alles bij de hand. We liepen het stuk naar ons guesthouse door de drukke straten van Phnom Penh en moesten erg schakelen van ons rustige dorp naar deze chaos.
Tijdens de lunchbreak spuugde Pepa weer, in het guesthouse nog een keer en daarna op de markt kotste ze in de drager m'n hele rug onder. Kon ik in het hotel fijn aan de zure was gaan schrobben en Pepa meteen haar nieuwe shirtje aan (ze had niks schoons meer, we hebben een groot deel van onze kleding in het dorp achter gelaten). Gelukkig bleef Pepa wel vrolijk en dronk ze ook goed, dus tegen de avond durfden we het wel aan uit eten te gaan.
We kozen voor een restaurantje met burgers (voor Daan) en pizza (voor de dames) en onderwijl begon Pepa aan de onderkant te lekken. Zo fijn dat je hier bij elke wc een sproeislang hebt (en afvoerputje), ze was zo weer schoongespoeld, veel makkelijker dan dat gemuts met een half pak billendoekjes. Met nog maar één schone luier op zak liepen we na het eten via de riverfront weer terug naar huis. De brede boulevard langs het water loopt een stuk prettiger dan de smalle straten waar je bijna platgereden wordt. We keken nog even naar het stralende koninklijk paleis en kozen toen weer snel voor de rust van onze kamer op vier hoog achter zonder raam, weg uit de drukte.
Midden in de nacht kotste Pepa over Novi heen. De meiden hadden gisteravond bedacht eens van bed te willen ruilen, Tula bij Daan en Novi bij mij. Niet zo'n goede deal dus voor Novi. Om het stokje door te geven spuugde Novi 's ochtends eerst haar beugel uit en daarna de tuktuk vol. Ze wilde al niks hebben bij de drukke bakkerij waar we ontbijt haalden en ze ging er steeds slechter uitzien, maar we zeiden nog even mee naar het museum, mag je daar op een bankje zitten en gaan we daarna naar het hotel terug. Dat werd dus een ander ritje voor de tuktuk en heel vroeg waren we alweer op onze kamer. Gelukkig hebben we de mini iPad en de ereader, daar vermaken ze zich prima mee, hoewel het netjes om de beurt gaan soms wel wat strijd oplevert.
Omdat Daan en ik toch wel erg graag het Tuol Sleng (S-21) genocide museum wilden bezoeken om een beeld te krijgen van de gruwelijke geschiedenis van Cambodja besloten we dan maar om beurten te gaan. Daan mocht als eerste en kwam rond het middaguur terug. Novi voelde zich wat beter en Pepa had sinds vannacht niet meer gespuugd dus we liepen voor de lunch naar Hummus House waar we lekkere wraps aten (Tula een wrap met enkel feta waarvan ze zowaar de helft heeft opgegeten, die eet hier echt als een zieke kip). Tijdens het eten stortte Novi in en kreeg Pepa weer de poeperitis dus tuktukten we eerst naar ons guesthouse om Daan met de kotser en poeper te droppen en ging ik met Tula samen verder naar het museum.
Tuol Sleng was vroeger een middelbare school, maar tijdens het horrorregime van de Rode Khmer werd het gebruikt als gevangenis. Pol Pot, de leider van de Rode Khmer, had een agrarisch communistische staat voor ogen met enkel boeren, geen familie, geen eigen bezit, gedwongen huwelijken tussen vreemden, geen scholen, geen geld. Met dit doel werd tussen 1975 en 1979 bijna een derde van de inwoners van Cambodja vermoord. Iedereen die een vreemde taal sprak, een bril droeg, intellectuelen of religieuzen (artsen, monniken, leraren, journalisten) of om elke willekeurig verzonnen reden dan ook kon afgevoerd worden, verhoord door middel van martelpraktijken en daarna geëxecuteerd.
In Tuol Sleng zijn tussen de 17000 en wellicht wel 20000 mensen gevangen gehouden, in de voormalige klaslokalen die waren omgebouwd tot bizar kleine cellen. Ze werden gemarteld tot ze voldoende valse verklaringen hadden afgelegd en namen van anderen genoemd hadden die zich zogenaamd niet aan de regels van de Rode Khmer hielden (zoveel als een mango plukken om je familie te eten te geven was al een reden om opgepakt en geëxecuteerd te worden want alles behoorde toe aan de staat en iedereen kreeg hetzelfde rantsoen). Mannen, vrouwen, kinderen, want de familie van een verrader was ook schuldig, die laatsten werden tegen een boom doodgeslagen, dat scheelde kogels.
Ik heb Tula alleen de grote lijnen uitgelegd, voor haar bleef het bij boeven, handboeien, slaan en dode mensen ('ik ken ook iemand die dood is, oma Yvonne, dat vind ik best wel jammer') en bij het laatste gebouw met schilderijen van martelpraktijken (had Daan me al ingelicht) bleef ze braaf buiten op een bankje wachten. We luisterden samen naar de audiotour, Tula verstond alleen de cijfers en wat andere Engelse woorden, maar hierdoor krijg je wel een uitgebreid beeld van de verschrikkingen die hier hebben plaatsgevonden. Het is bizar om hier rond te lopen en te bedenken dat dit zich allemaal nog geen veertig jaar geleden heeft afgespeeld. Het trauma in dit land is onmetelijk groot. Voordat we naar huis gingen mocht ze nog een ijsje eten, omdat ze zo lief met me mee is geweest en omdat haar zussen momenteel even geen ijs mogen. Best fijn even één op één tijd.
Voor het avondeten liepen we langs de riverside, waar op straat een aerobicsklasje bezig was en er ook getennist werd, naar een restaurant dat we gister gespot hadden. Het heet Friends, ze serveren smakelijke tapas en mooie drankjes (ananas groene mango gember sap, het leek wel een cocktail en hij was heerlijk) en er werken kansarme jongeren die in opleiding zijn om in een restaurant te werken. Er zijn zeer veel van dit soort organisaties/restaurant/winkels, met een beter beeld van de geschiedenis van Cambodja is het goed te zien dat er zoveel mooie initiatieven zijn. Voor Novi en Tula ook een interessant onderwerp. Wij vinden onderwijs heel gewoon, je hebt de mogelijkheid van alles te worden als je later groot bent. Hier ligt dat heel anders, niet slecht om dat met eigen ogen te zien en bij stil te staan. Op de weg terug leefden we ons nog even uit in de openlucht sportschool midden op de boulevard. Het blijft grappig dat iedereen die vraagt ooh three girls? er meteen achteraan zegt you want boy? waarop Daan nog steeds vastbesloten nee blijft antwoorden.
